Osmanlı Devleti’nin 27 Mayıs 1915 tarihinde çıkardığı “sevk ve iskân kanunu” kararı Türk ve Ermeni topluluklarının hafızalarında yeni bir sahife açmıştır. Bilindiği gibi, I. Dünya Savaşı yıllarında Rusların Doğu Anadolu’da ilerlemeleri dönemin Osmanlı Hükümetini tedbir almaya sevk etmiştir. “Sevk ve İskân” kanununun özü, Anadolu’da yaşayan Osmanlı Ermenilerini daha güvenli ve esasen “düşman ile işbirliği yapma ve lojistik destek verme” imkânı olmayan diğer Osmanlı vilayetlerine göç ettirmekti. Ancak alınan tedbirler ve gösterilen özene rağmen bu kanunu uygulama süreci kolay olmadı. Sorun sonuçları itibarı ile 100 yıldır tartışılan ve gerçekte iki toplumun 1000 yıllık ilişkilerini yok sayan bir mecraya taşındı. Hatta barış içinde komşuluk yapması beklenen iki ülkenin geleceği de bu anlatıma rehin edildi.
Marmara Üniversitesi olarak, iki toplumun tarih ile yüzleşmesine araç olacak ve dünya kamuoyuna resmin tamamını gösterecek bir projeyi hayata geçirdik. Hemen herkesin ilgi duyduğu ama bilgi ve fikir sahibi olmadığı 1000 yıllık Türk-Ermeni ilişkilerini, Türkçe, İngilizce ve yapım aşamasında olan Fransızca sitemiz ile dünyaya anlatmaya niyetlendik. Türk Ermeni İlişkilerini on kategoride 100 den fazla makale ile ele alan projeyi Üniversitemiz öğretim üyelerinden Prof. Dr. Zekeriya Kurşun yürüttü ve koordine etti. Türkiye’nin bu alandaki tarih birikiminin yansıtıldığı projeye çeşitli üniversitelerden 29 Profesör, 17 Doçent, 22 Yrd. Doç ve araştırmacılar ile mütercimler katkı vermiştir.
Marmara Üniversitesi olarak 100 yıl önce yaşanan olayların sonuçlarının bilincindeyiz ve bu amaçla iki toplumu tarihleri ile yüzleşmeye ve tarihin adil yargılamasına davet ediyoruz. Son yıllarda tek taraflı olarak geliştirilen söylemler ile asırlarca hafızalarda yer eden bin yıllık Türk-Ermeni ilişkilerindeki büyük resim kaybolmuştur. Yerini sadece 1915 olayları ve buna bağlı olarak Sevk ve İskân kanununun sonuçları almıştır. Anadolu’nun en önemli renklerinden biri olan Ermenilerin yaşadıkları acıları biz de üzüntü ile karşılıyoruz. Ancak tarihe bir bütünlük içinde bakmak gerekir ve biz de burada tarih boyunca Türk-Ermeni ilişkilerinin büyük resmini göstermeyi hedefledik. Amacımız, olaylardan 100 yıl sonra hiç değilse yüz makale ile de olsa iki toplumun hatıralarını yâd ederek, tarihin şahitliğine müracaat etmek ve iki toplumun geleceğini yeniden kurgulamaktır. Web sitemiz için tıklayınız.
Prof. Dr. M. Emin Arat
Marmara Üniversitesi Rektörü
